Monkeypox of apenpokken in vraag en antwoord

07-06-2022

Recent werden in verschillende landen in de EU, waaronder België, meerdere gevallen van het apenpokkenvirus, vaak afgekort tot apenpokken of monkeypox, gerapporteerd. Een stand van zaken.

Wat is de verwekker van apenpokken?

Apenpokken wordt veroorzaakt door het monkeypoxvirus (MPXV), dat behoort tot de familie van de orthopoxvirussen (waartoe ook het pokkenvirus behoort). In de EU circuleert momenteel de West-Afrikaans variant van het MPXV (er is ook nog een Congobekken-variant in Centraal-Afrika, die ernstigere ziekte veroorzaakt).

Hoe wordt het monkeypoxvirus overgedragen?

Een besmet persoon of dier kan het MPVX overdragen via een huidlaesie, via de luchtwegen of via de slijmvliezen. Overdracht van mens tot mens vereist nauw contact met een besmet persoon. Transmissie gebeurt dan via direct lichamelijk contact met huidlaesies of lichaamsvloeistoffen of met kleding, linnengoed of voorwerpen; of via respiratoire druppels bij langdurig contact. Ook overdracht van moeder op kind of nosocomiale infecties komen voor. Overdracht via seksueel contact wordt momenteel onderzocht.

Hoe besmettelijk is het apenpokkenvirus?

Op dit moment wordt het risico op transmissie voor de algemene bevolking als zeer laag ingeschat en hoog voor vooral mannen die seksuele contacten hebben met meerdere mannen (MSM). De besmettelijkheid is het grootst in de periode van huidletsels, maar mogelijk kan overdracht ook al voordien, via droplets.

Wat zijn de symptomen van apenpokken?

Na de incubatieperiode van gemiddeld 6 tot 13 dagen is er doorgaans een prodromale fase met hoofdpijn, koorts, spier- en rugpijn en vermoeidheid. Eén tot drie dagen later ontstaat een soms erg jeukende huiduitslag (van macula over papul, vesikel en pustel, tot korst) op de plaats van de infectie, die zich snel verspreidt naar andere delen van het lichaam, ook handen en voeten. Een typisch kenmerk van apenpokken is dat alle letsels in hetzelfde stadium verschijnen. Dit onderscheidt ze van windpokken.

In Europa blijkt de presentatie op dit moment evenwel atypisch te zijn, met voornamelijk uitslag in de genitale of perianale zone en met letsels in verschillende stadia.

Welke stappen bij vermoeden van apenpokken?

Bij een mogelijk geval is volledige anamnese belangrijk. Daarbij wordt gevraagd naar de start van de symptomen, seksuele activiteit, reisgeschiedenis of deelname aan events, contact met bevestigd geval, HIV-status, andere soa’s en vaccinatie tegen pokken.

Ook een staalafname is aangewezen. Bij voorkeur wordt de patiënt doorverwezen naar een tertiair of universitair ziekenhuis, gezien de strenge veiligheidsmaatregelen die in acht moeten worden genomen (beschermschort, handschoenen, FFP2-masker en oogbescherming).

Kan ik ook zelf een staal afnemen?

Indien u toch zelf overgaat tot staalafname, volg dan onderstaande richtlijnen:

Het beste staal is een wisser van een beginnende of gesloten pustel of blaasje. Deze bevatten namelijk veel viruspartikels. Mature leasies met korst zijn niet zinvol. Gebruik een eSwab (roze dop) en bemonster de basis van de laesie krachtig en met voldoende druk gedurende 10 seconden om voldoende epitheelcellen en blaasjesvocht te verzamelen.
Bij anale of rectale letsels: neem een anale of rectale wisser. Gebruik hiervoor een eSwab (roze dop).
Bij afwezigheid van huidletsels kan een naso- of orofaryngeaal staal worden afgenomen. Gebruik een eSwab (roze dop), eSwab (oranje dop) of Covid-wisser (rode dop).
Het kan nuttig zijn om ook een EDTA bloedstaal (paarse dop) af te nemen voor verder onderzoek.

Wikkel de stalen in een absorberend tissue en gebruik twee zakjes over elkaar, vooraleer aan het labo te bezorgen. Bewaar koel tot ophaling.

De analyse is kosteloos voor de patiënt.

Wat doet de patiënt bij (mogelijke) besmetting?

Tot het resultaat gekend is, moet de patiënt strikt in isolatie blijven. Bij een effectieve besmetting geldt een isolatieplicht tot de huidletsels helemaal opgedroogd en genezen zijn. Meestal is dit gedurende 21 dagen.

Alle waarschijnlijke en bevestigde gevallen moeten verplicht gemeld worden aan het Agentschap Zorg en Gezondheid.

Nuttige links

Website van Sciensano: https://epidemio.wiv-isp.be/ID/Pages/MonkeyPox.aspx

Richtlijn voor zorgverleners: https://epidemio.wiv-isp.be/ID/Documents/Monkeypox/Info%20HCW_NL.pdf

Richtlijn voor staalafname: https://epidemio.wiv-isp.be/ID/Documents/Monkeypox/Procedure%20staalafname%20monkeypox_NL.pdf