SOA-diagnostiek via multiplex qPCR

19-03-2018

Nieuwe detectiemethode in Labo Maenhout

Sinds begin dit jaar heeft Labo Maenhout een nieuwe (gevoeligere en specifiekere) detectiemethode in gebruik genomen voor de opsporing van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) in urine en genitale stalen. Voor een vrouw is het voorkeursstaal een vaginale/cervicale wisser, voor een man een eerste straal urine (geen midstream!), maar beide staaltypen zijn mogelijk bij zowel man als vrouw. De techniek maakt gebruik van real-time qPCR en kan beschouwd worden als de nieuwe gouden standaard. Een techniek waarmee we in de toekomst ook willen inzetten op moleculaire detectie van pathogenen bv. in copro en respiratoire stalen (later meer hierover).

Wanneer is het opsporen van bepaalde SOA’s nuttig ?

Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoeae

Een infectie met Chlamydia trachomatis (CT) is bij ons de meest voorkomende bacteriële SOA. De gemiddelde infectieduur is vermoedelijk 12 tot 15 maanden. De meerderheid van de infecties verloopt asymptomatisch, maar complicaties, zoals kleinbekkenontsteking (Pelvic Inflammatory Disease of PID) met als mogelijke gevolgen chronische buikpijn, infertiliteit en extra-uteriene zwangerschap, zijn frequent en ernstig. Een infectie met CT blijft dikwijls onder- gediagnosticeerd, hoewel CT goed behandelbaar is met antibiotica en bij tijdige behandeling het aantal complicaties daalt. Daarom is screening (zelfs zonder klachten) belangrijk.

Screening kan worden aangeboden aan:

• vrouwen jonger dan 35 jaar met meer dan één partner het laatste jaar of met recent (minder dan 6 maanden) een nieuwe partner;
• vrouwen bij wie een zwangerschapsonderbreking wordt gepland (de intra-uteriene manipulaties die gepaard gaan met een zwangerschaps-onderbreking, kunnen een opstijgende chlamydia-infectie in de hand werken).
• vrouwen met klachten van postcoïtaal of intermenstrueel bloedverlies, dysurie die niet verdwijnt na een klassieke cystitisbehandeling, partner met dysurieklachten;
• mannen met dysurie of urethritisklachten.

Actieve opsporing voor CT is aan te raden bij:

Ook de partner(s) moet(en) worden opgespoord en behandeld, want reïnfectie verhoogt de kans op complicaties!

Voor CT is de standaardbehandeling azithromycine 1 g éénmalig (unidosis) of doxycycline 2 x 100 mg/dag gedurende 7 dagen. Alternatief bij allergie of intolerantie is erythromycine 4 x 500 mg/dag gedurende 7 dagen. De behandeling is zeer effectief, controle van genezing is doorgaans niet nodig. Indien toch gewenst, moet minstens tot 3 weken na de laatste antibioticadosis gewacht worden voor het afnemen van een controlestaal (het DNA blijft nog een tijdje aanwezig na klaring van de infectie).

Ook gonorroe, veroorzaakt door Neisseria gonorrhoeae (NG) of de gonokok, komt vaak voor in ons land. De incubatieperiode bij mannen is 2-5 dagen na blootstelling, bij vrouwen wat langer. Symptomen zijn meestal mild of geheel afwezig. Duidelijke symptomen komen voor bij ongeveer 60% van de mannen en 30% van de vrouwen. Bij mannen zijn de symptomen urethritis en een geelachtige urethrale afscheiding; vrouwen hebben vaginale afscheiding, pijn bij het plassen en pijn in de onderbuik. Proctitis en faryngitis geven vaak geen symptomen. Ook bij gonorroe kunnen complicaties optreden, zoals PID bij vrouwen en epididymitis bij mannen. Opsporen van gonorroe wordt uitgevoerd bij klachten of bij hoog risico op SOA’s (bv verschillende seksuele partners, partner met bewezen infectie, seks tussen mannen).

Voor NG is, zeker gezien de toenemende resistentie aan quinolonen, de eerste keuzebehandeling azithromycine (2 g éénmalig per os) in combinatie met ceftriaxon (500 mg éénmalig intramusculair). Deze therapie is ook geschikt bij co-infecties met CT en MG.

Mycoplasma genitalium: naast CT een opkomend pathogeen

De significantie van Mycoplasma genitalium (MG) als pathogeen is de laatste jaren bevestigd. MG is de kleinste bekende bacterie en is seksueel overdraagbaar. De bacterie komt bij ongeveer 5% van de patiënten voor die zich aanbieden in poliklinieken voor seksueel overdraagbare aandoeningen. Co-infectie met CT is niet ongewoon. Net zoals bij CT is asymptomatisch dragerschap, zeker bij vrouwen, frequent. MG wordt geassocieerd met urethritis, in het bijzonder bij mannen, en met cervicitis bij vrouwen en het wordt ook vermoed dat het PID veroorzaakt. Het is nog onduidelijk of MG ook geassocieerd is met infertiliteit. De mogelijkheid van een infectie met MG moet dus overwogen worden bij de differentiaaldiagnose van urethritis en cervicitis van onbekende oorsprong, nadat CT en NG uitgesloten zijn.

Voor MG is de eerstelijnsbehandeling net zoals voor CT azithromycine 1g éénmalig. Door toenemende resistentie wordt soms een ander schema geadviseerd: dag 1 500mg en dag 2-5 250 mg. De alternatieve behandeling is moxifloxacine (400mg/dag gedurende 7-14 dagen).

LET OP: Beperkte terugbetaling!

CT-detectie wordt alleen terugbetaald in de klinische context van een risicogroep, tot en met de leeftijd van 20 jaar, of bij duidelijke klinische tekens van een infectie (slechts 2x maal per jaar!). Screening buiten deze criteria wordt niet terugbetaald en aan de patiënt gerekend. NG-detectie valt binnen de terugbetaling. MG wordt niet terugbetaald en wordt aan de patiënt aangerekend. De nieuwe detectiemethode detecteert de 3 pathogenen samen. Bij toevallige vondst van MG zullen wij u de aanwezigheid dit pathogeen melden, maar NIET aanrekenen aan de patiënt.