Nieuwe en gevoeligere influenza/RSV diagnostiek

30-10-2018

Wanneer laboratoriumdiagnostiek bij Influenza A/B

De diagnose van een Influenza infectie wordt in de eerste plaats gesteld op basis van het klinisch beeld. Hoesten en koorts zijn daarbij de twee symptomen die het sterkst gecorreleerd zijn met een Influenza infectie. Heel belangrijk is ook of men zich al dan niet in een epidemische periode bevindt. De prevalentie heeft namelijk een sterke invloed op de positief voorspellende waarde van de klinische diagnose.

Het gebruik van laboratoriumdiagnostiek kan de specificiteit verhogen (met circa 30%), zeker tijdens een inter- en pre-epidemische periode. Eenmaal er sprake is van een epidemie beperkt laboratoriumdiagnostiek zich tot die patiënten met een minder specifiek klinisch beeld, alsook tot die patiënten bij wie behandeling moet worden opgestart en men snel de definitieve diagnose moet hebben (opstart van therapie binnen de 48u).

Niet elke techniek is geschikt voor routine diagnostiek

Er zijn meerdere laboratoriummethodes om het Influenzavirus op te sporen, maar niet elke techniek is geschikt voor routine diagnostiek. Virale kweek en immunofluorescentie zijn vrij arbeidsintensief en beperken zich tot gespecialiseerde centra. Detectie van antistoffen (serologie) voor de diagnose van Influenza is van weinig betekenis voor de individuele patiëntenzorg, omdat een gepaard serum met 2-3 weken tussentijd nodig is voor een betrouwbare diagnose, terwijl bij een natuurlijk beloop van de infectie op het tijdstip van afname van het tweede monster de patiënt doorgaans al genezen is.

Tot vandaag worden vaak antigentesten aangeboden in de routinediagnostiek. Deze zijn echter zeer variabel in gevoeligheid (70% (59–93%)), zodat deze minder geschikt zijn voor individuele patiëntenzorg. Bij kinderen heeft de sneltest een hogere sensitiviteit doordat de virale lading hoger en langer detecteerbaar is.

Moleculaire diagnostiek van Influenza A/B

Vanaf komend respiratoir seizoen biedt Labo Maenhout moleculaire detectie van Influenza A/B aan. Uit recent onderzoek op 312 klinische stalen blijkt dat deze test bij 31% van de stalen met een negatieve antigentest het staal toch kon aanduiden als zijnde positief voor Influenza. De techniek heeft een specificiteit én sensitiviteit van bijna 100%, wat ervoor zorgt dat deze test gebruikt kan worden voor de laboratoriumbevestiging van individuele gevallen. Cruciaal hierbij is een correcte staalafname. Hiervoor mag de klassieke (blauwe) delta-swab (of oranje E-swab) gebruikt worden. Voor pediatrische staalafnames zijn ook extra fijne wissers beschikbaar.

Multiplex PCR in combinatie met RSV

Een tweede belangrijke verwekker van lagere luchtweg infecties bij kinderen, maar ook bij volwassenen is RSV. Hoewel de piekperiodes van de infecties van influenza en RSV nogal kunnen verschillen, komt het niet zelden voor dat ze gedurende enkele weken samen circuleren, zeker tijdens de epidemieën in de winterperiode.

Voor RSV worden in de praktijk snelle antigeendetectiemethoden op een wisser of in een nasofaryngeaal aspiraat veel toegepast. Deze testen zijn voor de diagnostiek van RSV-infecties gevoelig en specifiek, zeker bij kinderen. Een negatieve antigeentest sluit een RSV-infectie echter niet geheel uit. De RSV antigentesten die tot op heden in routine laboratoria gebruikt worden, hebben in vergelijking met Influenza antigentesten een betere performantie/gevoeligheid, doch blijven ze op gebied van sensitiviteit en specificiteit inferieur aan de moleculaire detectiemethoden voor RSV.

In principe is het beste materiaal voor het aantonen van RSV een nasofaryngeaal aspiraat, zeker in combinatie met de antigen sneltesten. Een neuswisser of nasofarynxwisser als diagnostisch materiaal is ook acceptabel, maar idealiter wordt dit gecombineerd met de gevoeligere moleculaire test.

De periode waarin het nog zinvol is om diagnostiek uit te voeren verschilt per patiëntenpopulatie. Een gezonde volwassene zal RSV maar kort uitscheiden en een PCR zal doorgaans na 5-7 dagen negatief worden. Daarentegen zullen jonge kinderen, ouderen en immuungecompromitteerden RSV meestal langer uitscheiden en daarmee langer positief blijven in de PCR.

Impact moleculaire virale testen in de praktijk.

Een Leuvense studie heeft gefocust op enerzijds de klinische impact en anderzijds de organisatorische impact na invoeren van moleculaire virale laboratoriumdiagnostiek. Daarbij werden vooral organisatorische voordelen gezien waar zij een belangrijke meerwaarde zagen van deze testen bij het triëren van patiënten op een spoeddienst, alsook zagen zij dat deze testen bijdragen tot een daling van het aantal thoraxfoto’s bij kinderen.

Praktisch

Labo Maenhout zal de komende tijd zowel de sneltesten als de moleculaire testen aanbieden, met dat belangrijke verschil dat er voor de moleculaire analyses een beperkte tussenkomst is van de ziekteverzekering. Een antigentest valt volledig binnen de nomenclatuur, terwijl voor de moleculaire test een pseudonomenclatuurcode zal aangerekend worden. U kan beide terugvinden achteraan rechts onderaan op het aanvraagformulier.