Vanaf 1 januari 2025: nieuw algoritme baarmoederhalskanker screening

27-11-2024

In december 2022 heeft de Interministeriële Conferentie (IMC) Volksgezondheid besloten om de screening op baarmoederhalskanker te veranderen van cytologie naar primaire screening via moleculaire techniek voor het Humaan Papillomavirus (HPV) voor vrouwen vanaf 30 jaar. Deze beslissing is gebaseerd op wetenschappelijke evidentie. De verandering gaat in op 01/01/2025.

Achtergrond

Ongeveer 80% van de vrouwen zal tijdens het leven een genitale HPV-infectie oplopen. De hoogste piek in HPV-prevalentie wordt gezien rond de leeftijd van 22 jaar. Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op een HPV-infectie vergroten, waaronder seksuele activiteit, jonge leeftijd, roken en immuunsuppressie. Het goede nieuws is dat de meeste HPV-infecties spontaan verdwijnen zonder verdere behandeling.

Er bestaan verschillende types HPV, die kunnen worden ingedeeld in hoog- en laagrisicogroepen op basis van hun potentieel om kanker te veroorzaken.

Hoogrisico-HPV (hrHPV): Bepaalde types van HPV worden als hoogrisico beschouwd, omdat ze genetische veranderingen kunnen veroorzaken in de cellen van de baarmoederhals wat kan leiden tot baarmoederhalskanker. De meest virulente hoogrisico HPV-types die worden geassocieerd met baarmoederhalskanker zijn HPV-16 en HPV-18. Meestal wordt de infectie door het immuunsysteem binnen enkele jaren geklaard, maar als dat niet gebeurt, stijgt het risico op het ontwikkelen van kanker aanzienlijk. Naast 16 & 18 zijn er nog een 12-tal hrHPV-types. De prevalentie in België van de hrHPV types wordt in Figuur 1 hieronder weergegeven.
Laagrisico-HPV (lrHPV): Laagrisico HPV-types veroorzaken over het algemeen geen kanker, maar kunnen wel leiden tot goedaardige afwijkingen, zoals genitale wratten. Deze types infecteren het epitheel, maar hebben niet dezelfde impact op de celstructuren als de hoogrisico-types, waardoor de kans op het uiteindelijk ontwikkelen van kanker veel kleiner is.

Figuur 1: Prevalentie hoogrisico HPV types in België

Nieuwe screeningsalgoritmes volgens Sciensano 2025

≤ 24 jaar

Er wordt geen screening aangeraden.

25 jaar - 29 jaar

Primair cytologisch onderzoek met reflex HPV-testing als atypische cellen gedetecteerd worden (1 x om de 3 kalenderjaren).

30 jaar - 64 jaar

Primaire HPV-testing met reflex cytologie bij aanwezigheid van hrHPV (eventueel aangevuld met colposcopie wanneer HPV16/18 pos) (1 x om de 5 kalenderjaren).

≥ 65 jaar

Eenmalig HPV- en/of cytologische test indien geen terugbetaalde screening in de voorbije 10 jaar.

Onmiddellijk na een positieve primaire screening (cytologie of HPV-test afhankelijk van de leeftijd), volgt een triage-of reflextest. Afhankelijk van dat resultaat volgt een 2^e triage-of herhalingstest (na 12 maanden). Aanvullend kan colposcopie noodzakelijk zijn.

Tabel 1: Nieuwe screeningsalgoritmes per leeftijdscategorie in tabelvorm

Leeftijdscategorie	Primaire screening	Frequentie	Triage - reflextest (na positieve primaire test)	2de triage – herhalingstest (na 12 maanden)
≤24 jaar	Neen	N.v.t.	N.v.t.	N.v.t.
25-29 jaar	Cytologie	Om de 3 kalenderjaren	Resultaat ASC-US* -> reflex HPV-test	hrHPV pos. -> herhaal cytologie Resultaat primaire screening LSIL** -> herhaal cytologie
30-64 jaar	HPV-test	Om de 5 kalenderjaren	hrHPV niet-16/18 pos. -> reflex cytologie HPV16/18 pos. -> reflex cytologie + colposcopie	Resultaat NILM*** -> herhaal HPV-test
65+ (exit- of inhaalscreening)1	Cotesting (cytologie+HPV) op hetzelfde staal	Eénmalig	N.v.t.	hrHPV niet-16/18 pos. + NILM -> herhaal HPV-test hrHPV neg. + ASC-US -> herhaal HPV-test

* ASC-US: Atypische plaveiselcellen van onbepaalde betekenis
** LSIL: Laaggradige squameuze intra-epitheliale laesie
***NILM: Negatief voor intra-epitheliale laesie of maligniteit
hrHPV: hoog risico HPV types opgespoord met PCR

1 Indien de afgelopen 10 jaar geen screening werd terugbetaald.