Immunochemische Faeces occult bloed test (iFOBT)
29-10-2024
Colorectaalkanker
Colorectale kanker is de 3e frequentste kanker in België bij zowel mannen (na prostaat en long) als vrouwen (na borst en long) met in Vlaanderen jaarlijks ongeveer 5000 nieuwe diagnoses. De mortaliteit is gemiddeld hoger dan 30%, doch hangt sterk af van het stadium waarin de diagnose gesteld wordt.
Screening
Hoe vroeger de diagnose gesteld wordt hoe beter de behandelingsmogelijkheden en de genezingskansen, daarom biedt de Vlaamse overheid een screeningsprogramma aan via de Immunochemische Faeces Occult Bloed Test (iFOBT) op een stoelgangsstaal. Poliepen (het voorstadium van kanker) en colorectale tumoren hebben namelijk de neiging om te bloeden in het darmlumen, wat opgespoord kan worden met deze test in de stoelgang. Het bevolkingsonderzoek wordt tweejaarlijks georganiseerd voor mensen tussen de 50 en 74 jaar. De participatiegraad blijft echter beperkt (+/- 50%).
Het heeft daarom meerwaarde om ook iFOBT testen via de huisarts uit te voeren (complementair aan het bevolkingsonderzoek). Dit is een eenvoudige maar ondergewaardeerde test met belangrijke voordelen:
- Het aandeel gescreende patiënten kan verhoogd worden door ook via de huisarts te screenen.
- Jaarlijks screenen (in plaats van 2-jaarlijks) kan leiden tot meer vroeg opgespoorde tumoren.
- Afname van meerdere stalen op verschillende dagen verhoogt de detectiekans (gevoeligheid).
- Bij personen met familiaal voorkomen* kan er reeds op vroegere leeftijd begonnen worden met screening (bv. vanaf 40 jaar).
Labo Maenhout maakt gebruik van de meest gevoelige en nauwkeurige test die ter beschikking is, identiek aan diegene die gebruikt wordt in het Vlaams bevolkingsonderzoek. Deze heeft geen last van interferenties door voeding (bv. rood vlees of bloedworst) omdat deze enkel reageert met humaan hemoglobine via een immunochemische reactie. Er zijn dan ook geen dieetrestricties op te volgen.
*indien sterke familiale belasting (bv. meerdere eerstegraadsverwanten met colonkanker), hereditair kankersyndroom (bv. syndroom van Lynch) of inflammatoire darmziekte (Crohn, colitis ulcerosa) dient de screening NIET via occult bloed detectie te gebeuren maar steeds via coloscopie.
Praktisch
Deze test kan aangevraagd worden op papier of in Cyberlab (onder “MICROBIOLOGIE” – Faeces) (Figuur 1). De afname van stoelgang kan via een steriel recipiënt (potje) ofwel via een afnamekit (Figuur 2). Indien interesse in deze afnamekits kunnen deze besteld worden via de website (Voor artsen – materialen bestellen) of via mail: admin@labomaenhout.be.
Figuur 1: aanvraagcode in Cyberlab “Occult bloed (iFOB)” staat aangeduid in het geel.
De test is RIZIV terugbetaald en houdt dus geen hoge kosten voor de patiënt. Door de preventie van uiteindelijke colorectale carcinomen is deze screening bovendien kosten-efficiënt voor de maatschappij.
Figuur 2: afnamekit met aanvraagformulier, faecesvanger, instructieblaadje en recipiënt met bewaarvloeistof voor het staal.
Interpretatie
Een positieve iFOBT test wijst op bloed in de stoelgang, doch dit is nog niet (per se) gelijk aan de diagnose colorectaalkanker, aangezien er nog andere redenen voor bloed in de stoelgang kunnen zijn (menses, bloedende hemorroïden/fissuren, …). De specificiteit is met andere woorden niet 100%. Een positieve iFOBT dient daarom (indien geen duidelijke oorzaak voor bloed in de stoelgang) gevolgd te worden door een coloscopie om de aan-of afwezigheid van een colorectale tumor te bevestigen.
De test kan ook vals-negatief zijn (de sensitiviteit is dus ook geen 100%), bijvoorbeeld bij een poliep/tumor die slechts intermittent bloedt. De test is bovendien gevoeliger voor distale dan voor proximale letsels: langer verblijf in de darmtractus kan immers het hemoglobine denatureren waardoor het ondetecteerbaar wordt. Zoals eerder vermeld kan afname van meerdere stalen op verschillende dagen de detectiekans (gevoeligheid) verhogen.
Bronnen