Dengue (knokkelkoorts), een tropische ziekte in opmars

02-10-2023

Naar schatting worden jaarlijks tot 100 miljoen mensen wereldwijd besmet met het Dengue-virus. 2019 was een recordjaar waarbij er ruim 5 miljoen gedocumenteerde infecties werden geregistreerd. Minder dan 5% wordt ernstig ziek en de mortaliteit ligt rond 1/2000 infecties.

Dengue is de snelst verspreidende tropische ziekte, zowel in tropische regio’s, maar recenter ook in Europa. Dat wordt toegeschreven aan de klimaatveranderingen, zodat de vector ook in onze streken kan overleven. Dit jaar werden er al 25 gevallen in Italië en Frankrijk beschreven (los van een voorafgaand verblijf in de tropen).

Verwekker en vector

De verwekker van de ziekte is het Dengue virus. Er zijn 4 verschillende Dengue serotypes. Het Dengue virus behoort tot de familie van de Flaviviridae. Andere leden van deze familie zijn het Gele koorts virus, West-Nile virus, Zika virus en Tick-Borne encephalitis (TBE).

Dengue wordt verspreidt door Aedes muggen. Er zijn verschillende types:

• Aedes aegypti
• Aedes albopictus (Aziatische tijgermug): deze heeft het voorbije jaar kunnen overwinteren in onze contreien. Intussen werd ook vastgesteld dat deze zich gevestigd heeft in onder andere Parijs.

Onderscheid tussen ongecompliceerde dengue of ernstig verlopende dengue

Dengue begint met koorts, hoofdpijn en vaak typische gewrichts- en spierpijnen (vandaar de naam knokkelkoorts). Na drie tot vier dagen kan een vlekkerige huiduitslag ontstaan (vergelijkbaar met mazelen). De koorts kan acht tot tien dagen duren. Een eerste infectie verloopt vrijwel altijd mild.

De WHO maakt een onderscheid tussen ongecompliceerde dengue of ernstig verlopende dengue (zie verder). Omwille van de verschillende serotypes kan men meerdere malen met het Dengue-virus geïnfecteerd worden. Een tweede of derde infectie heeft meer kans op een ernstig verloop.

Een klein deel van de infecties (vooral tweede en derde infecties) ontwikkelt tot ernstige dengue met complicaties zoals ‘dengue hemorragische koorts’ en ‘dengue shock syndroom’. Zonder behandeling zijn dergelijke complicaties levensbedreigend. Vooral jonge kinderen kunnen een ernstig ziekteverloop doormaken.

Labotesten

Vooral bij de ernstige vorm wordt een leukopenie en trombopenie gezien. Met een antigentest (op bloed) of PCR (op bloed) kan een diagnose gesteld worden in de acute fase (eerste week). Deze testen sporen respectievelijk eiwitten en RNA van het virus op in de circulatie.

Een serologische diagnose is mogelijk op basis van IgM antistoffen die na ±1 week opkomen en 1 à 2 maanden aanwezig blijven. Kruisreacties met andere Flavivirussen (cf. supra) zijn echter mogelijk. IgG antistoffen blijven vele jaren (levenslang) detecteerbaar na een infectie.

Labo Maenhout stuurt de stalen met aanvragen voor deze testen door naar het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen, dit is het enige lab in België waar deze testen worden uitgevoerd. Het ITG vereist klinische gegevens (reisgeschiedenis, symptomatologie, datum start symptomen) vooraleer ze de testen willen uitvoeren!

Aanpak en preventie

Er is geen antiviraal middel dat werkt op het virus. Behandeling is dus symptomatisch. Bij ernstige vormen kan het nodig zijn dat de vitale parameters moeten ondersteund worden.

Dengue voorkomen kan enkel door de preventie van muggenbeten. Dit kan via beschermende kledij en gebruik van DEET. Eind 2022 werd het vaccin Qdenga (Takeda) door het EMA goedgekeurd. Het vaccin wordt enkel gegeven aan mensen met een gedocumenteerde dengue infectie van minstens 1 jaar geleden, die teruggaan naar een endemisch gebied. Dit gezien het vooral de herinfecties zijn die een ernstig verloop kennen (cf. supra). Het vaccin bestaat uit 2 injecties, met 3 maand tussen.