De spots op leukemie - deel 4 (slot)
03-07-2023
Het laatste deel van onze reeks rond leukemieën focust op acute myeloïde leukemie, kortweg AML.
Acute myeloïde leukemie (AML)
AML – de afkorting van acute myeloïde leukemie – wordt in België elk jaar bij ongeveer 600 mensen vastgesteld. Deze vorm van leukemie komt iets vaker voor bij mannen en heel uitzonderlijk bij kinderen (vooral zuigelingen). Aangezien meer dan de helft van de patiënten ouder dan 70 jaar is, kan AML als een ouderdomsziekte worden beschouwd.
Symptomen van acute myeloïde leukemie
Net als bij ALL ontstaan de symptomen en klachten van AML door de onderdrukking van de drie normale bloedvormende cellijnen in het beenmerg:
- bleekheid, vermoeidheid en kortademigheid door anemie
- koorts en infecties door leukopenie
- blauwe plekken, petechiën en bloedingen (van neus/tandvlees) als gevolg van trombopenie
Een voorstadium van AML is de myelodysplasie (ook wel myelodysplastisch syndroom of MDS). Daarbij is het aantal blasten nog beperkt, maar ontwikkelen de cytopenieën langzaam met de bijhorende symptomen.
Frequent wordt een zwelling van het tandvlees gezien (opvallend beeld bij zuigelingen). Ook hepatomegalie/splenomegalie zijn niet uitzonderlijk, net als botpijnen.
Diagnose van acute myeloïde leukemie
Laboratoriumonderzoeken zijn essentieel om de diagnose van AML te kunnen stellen. Passend bij het klinisch beeld zijn de cytopenieën (anemie, leukopenie en/of trombopenie, vaak als een pancytopenie voorkomend).
In het voorstadium (MDS) worden in het perifere bloeduitstrijkje typische cytomorfologische veranderingen gezien. Een ervaren cytomorfoloog is belangrijk om die cellulaire veranderingen op te merken en te rapporteren.
Myeloblasten kunnen in het perifere bloed circuleren, maar kunnen ook bij voorkeur in het beenmerg blijven. Bij vermoeden van een MDS of AML is daarom ook een beenmergpunctie een belangrijk en essentieel onderzoek. Net als bij ALL zijn moleculaire en cytogenetische onderzoeken van cruciaal belang voor de optimale therapiekeuze en prognose.
Hoe ontstaat acute myeloïde leukemie?
AML ontstaat in de myeloïde stamcellen. Uit deze stamcellen vormen zich onder andere bloedplaatjes, rode bloedcellen en een deel van de witte bloedcellen.
Risicofactoren zijn blootstelling aan chemicaliën zoals benzeen, of aan bestraling. Ook vroegere behandeling met chemotherapie of bestraling verhoogt het risico op acute myeloïde leukemie.
Hoe wordt acute myeloïde leukemie behandeld?
Als de algemene toestand van de patiënt het toelaat, zal een curatieve behandeling opgestart worden. Die bestaat uit chemotherapie, al dan niet gevolgd door een allogene stamceltransplantatie.
Vooral bij oudere patiënten met comorbiditeiten is een curatieve therapie niet haalbaar en zal voor een palliatieve behandeling gekozen worden. Hier wordt (een minder zware) chemotherapie gebruikt naast andere behandelwijzen met het oog op het verlichten van de symptomen en het zo goed mogelijk onder controle houden van de ziekte.
Wat is de prognose bij acute myeloïde leukemie?
Acute myeloïde leukemie blijft een bijzondere uitdaging bieden. Voor de totale groep van patiënten met AML is er een 5-jaarsoverleving van slechts 20 procent.
Het is evenwel belangrijk om weten dat een individuele prognose veel positiever kan zijn in functie van het moleculair/genetisch profiel. Dat wordt uiteraard door de hematoloog met de patiënt besproken.