Reisgeneeskunde0

Reisgeneeskunde: bloedparasieten. Welke importpathologieën kunnen mee terugreizen?

16-06-2022

Bloedparasieten die ons – ongewenst – op de terugreis vergezellen. Het is een fenomeen van alle tijden. De kans op infectie mag dan eerder klein zijn, malaria en andere importpathologieën lijken nog niet meteen bereid om binnen de grenzen te blijven. In dit artikel zetten we de 5 vaakst voorkomende importpathologieën en bijhorende parasieten op een rij.

Malaria

Malaria is vandaag de frequentst gedetecteerde bloedparasiet bij terugkerende reizigers. Deze infectieziekte mag dan wel wereldwijd afnemen, qua importpathologie gaat ze in België nog steeds in stijgende lijn. In 2018 registreerde het Instituut voor Tropische Geneeskunde 351 gevallen van importmalaria. Een epidemiologische studie berekende dat reizigers die gedurende een maand verblijven in West- of Centraal-Afrika 3,4 % kans hebben op een malaria-infectie.

  • Parasiet: Plasmodium spp., intra-erytrocytair protozoön, soms vrij in het bloed.
  • Species: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae, Plasmodium knowlesi.
  • Vector: muggen (Anopheles spp.)
  • Endemisch in: Centraal- en West-Afrika, Zuidoost-Azië, Zuid- en Midden-Amerika, Turkije.
  • Kliniek: koorts (met pieken om de 48 uur bij P. vivax en P. ovale), gevaar voor cerebrale malaria (bij P. falciparum).

Babesiosis

Babesiosis neemt de laatste jaren toe, maar betrouwbare data zijn voor zover ons bekend in België nog niet beschikbaar. Er loopt hierrond een studie gecoördineerd door Sciensano. Data uit de VS leren dat de meeste infecties worden opgelopen in de lente en de zomer (2418 geregistreerde gevallen in 2019, vooral in de leeftijdsgroep van 60 tot 69 jaar en 2/3 bij mannen). Het overgrote deel wordt gevonden in welbepaalde staten (New York, New Jersey, Massachusetts en Connecticut).

  • Parasiet: Babesia spp., intra-erytrocytair protozoön, genus Babesia.
  • Vector: teken
  • Endemisch in: het noordoosten en midwesten van de Verenigde Staten
  • Episodisch in: Europa, Zuid-Amerika, Azië en Afrika
  • Kliniek: vergelijkbaar met malaria (van asymptomatisch, koorts tot potentieel lethaal) Volgens een retrospectieve studie van het ITG rond Leishmania (Vandeputte et al. Travel Med & Inf Dis 2020) werden in de periode van 2010 tot 2018 met PCR 18 gevallen van viscerale Leishmania en 147 gevallen van (muco)cutane Leishmania gevonden. Gemiddeld gaat het in ons land dus om een 20-tal nieuwe gevallen per jaar.

Leishmania

  • Parasiet: Leishmania spp., protozoön vooral in de monocyt/macrofaag; er zijn talrijke species van Leishmania.
  • Vector: zandvliegen.
  • Endemisch in: tropische gebieden en het Middellandse zeegebied.
  • Kliniek: er zijn cutane (zweren), mucocutane (zweren op de slijmvliezen van mond en neus), en viscerale vormen (hepatosplenomegalie, koorts en algemene malaise, potentieel lethaal). Bottieau et al. (ITG-studie, Clin Inf Dis 2021) beschrijft in een retrospectieve studie (1994-2018) 320 gevallen van filariose als importpathologie in België. De incidentie nam de laatste decade wel tot 6 nieuwe gevallen per jaar. Meest frequent zijn Loa loa (n=150) en Mansonella perstans (n=130), gevolgd door Onchocerca volvulus (n=33).

Filariose

Bottieau et al. (ITG-studie, Clin Inf Dis 2021) beschrijft in een retrospectieve studie (1994-2018) 320 gevallen van filariose als importpathologie in België. De incidentie nam de laatste decade wel tot 6 nieuwe gevallen per jaar. Meest frequent zijn Loa loa (n=150) en Mansonella perstans (n=130), gevolgd door Onchocerca volvulus (n=33).

  • Parasiet: rondworm (nematode), waarvan de larven (microfilaria) in het bloed kunnen gevonden worden.
  • Verspreiding:
    • Wuchereria bancrofti, Brugia malayi: endemisch in China, India en Indonesië
    • Onchocerca volvulus: Afrika en Midden- en Zuid-Amerika
    • Loa loa: Afrika
    • Mansonella perstans: Afrika
  • Vector: vlieg of mug
  • Kliniek:
    • Wuchereria en Brugia: lymfatische filariasis (elefantiasis)
    • Onchocerca: rivierblindheid (en jeukende onderhuidse zwellingen)
    • Loa loa: de wormen migreren door gans het lichaam en veroorzaken jeuk (soms kan een worm in het oogbindvlies opgemerkt worden (de typische ‘Loa oogworm’)
    • Mansonella perstans: kliniek vergelijkbaar met bovenstaande wormen, maar meestal milder

Trypanosomiasis

Trypanosomiasis is een heel zeldzame importpathologie, maar er moet wel aan gedacht worden bij Zuid-Amerikaanse inwijkelingen.

  • Parasiet: T. cruzi, protozoön in bloed
  • Vector: wantsen (Triatoma infestans)
  • Endemisch in: Zuid- en Midden-Amerika
  • Kliniek: ziekte van Chagas (koorts, zwelling in het aangezicht, slaperigheid, hoofdpijn)
  • Parasiet: T. brucei gambiense en T. brucei rhodesiense, protozoön in bloed

  • Vector: tseetseevlieg (genus Glossina)
  • Endemisch in: Centraal-Afrika
  • Kliniek: op de steekplaats tijdelijk een zweertje; na enkele maanden koorts en huiduitslag en lymfadenopathie; nog later (zelfs tot jaren later) aantasting zenuwstelsel (‘slaapziekte’).

Instituut voor Tropische Geneeskunde

De mogelijke importpathologieën variëren uiteraard van regio tot regio. Op de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (Antwerpen) vind je per land nuttige informatie over COVID-maatregelen, belangrijke gezondheidsrisico’s (zoals de kans op leishmaniase bij de insectenoverdraagbare aandoeningen) en aanbevolen of verplichte vaccinaties.