Bloedafname: nuchter of niet?

29-12-2021

Voor de meeste bloedafnames is nuchter zijn de standaard. Maar is het wel altijd nodig om je ontbijt of een andere lichte maaltijd over te slaan?

Tussen wetenschappelijke correctheid en klinische realiteit

Bij een bloedafname is het soms schipperen tussen wetenschappelijke correctheid en de klinische realiteit. Een belangrijke vraag daarbij is of nuchterheid vereist is op het moment van de afname. Is dat echt altijd nodig? En wat is de impact van een maaltijd op de analyse van het afgenomen bloedstaal?

Tijdelijke wijzigingen in bloed na eten

Een maaltijd zorgt tijdelijk voor een gewijzigde samenstelling van het bloedplasma. Er volgt steeds een postprandiale glycemie en de fosfatemie neemt toe. Daarnaast worden exogene lipiden opgenomen via de darm en komen ze in de bloedbaan. En ook het bilirubine- en kaliumgehalte en de ALT-activiteit stijgen tijdelijk na een maaltijd. Bij nuchtere afname ’s morgens vroeg daarentegen, worden diurnale wijzigingen van laboratoriumparameters zoals serumijzer en cortisol geneutraliseerd.

Impact op bloedanalyse

Door de tijdelijke hyperlipemie na een maaltijd ontstaat een troebeling van het plasma/serum. Die kan een groot aantal laboratoriumanalyses verstoren. Zo kan een maaltijd met vlees zorgen voor een tijdelijke verhoging van de creatininemie, met een onderschatting van de nierfunctie tot gevolg. Zelfs een kop koffie kan al een impact hebben op de analyseresultaten: cafeïne remt fosfodiesterase en de afbraak van cAMP, terwijl de glucosewaarden stijgen door gluconeogenese via epinefrine.

Toch een licht ontbijt?

Omgekeerd mag een licht ontbijt voor een bloedafname wel volgens bepaalde internationale aanbevelingen. Dat heeft bij de meeste personen namelijk slechts een beperkt effect op het lipidenprofiel. Bij een minderheid aan patiënten, vooral deze met bestaande lipidenafwijkingen, kunnen de postprandiale effecten echter wel significant zijn. Deze nuance zorgt voor uiteenlopende meningen over het al dan niet nuchter zijn bij een bloedafname. Zo beboette het RIZIV in het verleden al collega’s voor het aanrekenen van lipidenanalyses die niet nuchter werden afgenomen.

Conclusie

De effecten van een lichte maaltijd op het lipidenspectrum zijn meestal beperkt, toch pleiten een aantal argumenten in het voordeel van een zekere nuchterheid bij de bloedafname. Het maakt een correcte interpretatie van het bloedstaal mogelijk en laat een betere longitudinale vergelijking toe.